Een journalist probeert via de Wet openbaarheid van bestuur overheidsdocumenten in te zien. Het ministerie weigert de documenten vrij te geven. En krijgt een tik op de vingers van de rechter.
Een journalist wil overheidsdocumenten inzien over de vuurwerkramp in Enschede in 2000, over wetgeving over gevaarlijke stoffen en over de vuurwerkramp in Culemborg in 1991. Hij doet een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur. Het gaat om veel documenten. Uiteindelijk haalt het ministerie van Justitie 24 archiefdozen boven water. De minister moet beoordelen of dit onder de Wob valt en dus kan worden vrijgegeven.
Dwangsom
Als de beoordeling door de minister te lang duurt stapt de journalist naar de rechtbank Overijssel. Die bepaalt dat de minister binnen zes maanden alsnog op het verzoek moet beslissen op straffe van een dwangsom. De minister doet dat niet. Volgens de minister gebruikt de journalist de Wob op onjuiste gronden: zijn eerste verzoek, waarvan de rechtbank al vaststelde dat het zeer uitgebreid is, heeft hij in een tweede verzoek bewust uitgebreid. Ook vindt de minister het verzoek te algemeen geformuleerd.
Vertraging
Dat vindt ook de rechtbank in een nieuwe procedure. Juist door een uitgebreider tweede verzoek in te dienen heeft de journalist zelf voor vertraging gezorgd. Zijn tweede verzoek diende maar één doel, aldus de rechtbank: het binnenhalen van zoveel mogelijk dwangsommen en het zoveel mogelijk frustreren van het ministerie. De journalist heeft volgens de rechtbank misbruik gemaakt van de wettelijke bevoegdheid om een Wob-verzoek in te dienen.
Nieuw verzoek
Tegen dat vonnis gaat de journalist in hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Die stelt vast dat een ‘min of meer overmatig beroep’ op de Wob nog geen misbruik van recht oplevert. De Afdeling vindt het verzoek voldoende gespecificeerd en concreet. De journalist heeft zijn verzoek niet uitgebreid, er is gewoon sprake van een nieuw verzoek.
Te veel werk
Dat de minister een bewerkelijke toetsing moet doen, betekent niet dat de journalist daarom het ministerie heeft gefrustreerd. De afwijzing van een verzoek om bestuurlijke informatie kan alleen worden gebaseerd op uitzonderingsgronden die in de Wob staan. Openbaarmaking van informatie mag niet worden geweigerd puur omdat een verzoek veel werk met zich meebrengt.
Geen misbruik van recht
De minister maakt volgens de Afdeling niet hard dat de journalist het ministerie wil frustreren of alleen maar zoveel mogelijk dwangsommen wil incasseren. Evenmin maakt de minister hard dat de journalist de bevoegdheid om een Wob-verzoek in te dienen voor een ander doel heeft gebruikt dan waarvoor die bevoegdheid is verleend. Hij doet als journalist (en als slachtoffer van de vuurwerkramp) al meer dan twintig jaar onderzoek naar deze zaak. De Afdeling besluit: deze journalist had gewoon de bevoegdheid om een verzoek op grond van de Wob in te dienen. Er is geen misbruik van recht.
ECLI:NL:RVS:2022:1984