De rechtspraak is er onduidelijk over: kan ook de voorzieningenrechter een ex-partner na een echtscheiding dwingen mee te werken aan de verkoop van de gemeenschappelijke woning? Of kan dat alleen in een bodemprocedure? De advocaat-generaal schrijft in een advies (‘conclusie’) aan de Hoge Raad dat dit ook in kort geding mogelijk moet zijn.
Een dergelijke kwestie speelt vaak: wat te doen met de gezamenlijke woning na een echtscheiding? In deze zaak wil de man het huis verkopen, maar de vrouw wil het aandeel van de man in de woning overnemen. Nu zij de financiering niet rond krijgt, begint de man een kort geding. De voorzieningenrechter veroordeelt de vrouw tot medewerking aan een spoedige verkoop van het huis. Tegen deze uitspraak stelt de vrouw hoger beroep in. Het gerechtshof stelt dat een kortgedingprocedure is bedoeld voor het treffen van een ordemaatregel en de voorzieningenrechter kan geen definitief einde maken aan de verdeling van de woning. Dat moet via een bodemprocedure. Tegen dit oordeel gaat de procureur-generaal in cassatie in het belang der wet. Voordat de Hoge Raad uitspraak doet, schrijft de advocaat-generaal (A-G) een ‘conclusie’, een advies aan de Hoge Raad.
Spoedeisend
De A-G stelt voorop dat er vaak een spoedeisend belang is om het huis snel te verkopen. Zonder spoedeisendheid zal de voorzieningenrechter de zaak sowieso niet behandelen. Voorzieningenrechters hebben in eerdere gevallen de weigerachtige partner vaak gedwongen mee te werken aan de verkoop. In hoger beroep hield zo’n uitspraak niet altijd stand.
Ook de voorzieningenrechter
In de wet staat dat ieder van de ‘deelgenoten’ (de mede-eigenaren) steeds de verdeling van een gemeenschappelijk goed kan vorderen. Zij hebben er recht op dat de tussen hen bestaande gemeenschap wordt ‘beëindigd’ wanneer zij dat wensen. Wil een partij niet meewerken aan een verdeling, dan kan de rechter die partij daartoe veroordelen of zelf de gemeenschap verdelen. Dat kan niet alleen de bodemrechter, maar ook de voorzieningenrechter, schrijft de A-G.
Terughoudendheid
Ook al is zo’n uitspraak over een verdeling in kort geding juridisch mogelijk, is het niet altijd praktisch dat de voorzieningenrechter een verdeling tot stand brengt: de beslissing van deze rechter kan immers in een bodemprocedure op losse schroeven worden gezet. Mogelijk is de woning al verkocht en blijkt die verkoop achteraf ongeldig. De A-G roept de voorzieningenrechter dan ook op tot terughoudendheid. De verdeling van omvangrijke gemeenschappen als een huwelijksgoederengemeenschap, maar ook een nalatenschap, is gecompliceerd en kan doorgaans het beste in een bodemprocedure worden beoordeeld. Maar in spoedeisende gevallen is een veroordeling in kort geding wel mogelijk.