Wie een jaar voor zijn faillissement transacties verricht die later schuldeisers kunnen benadelen, is ‘paulianeus’ bezig. Wel moet de failliet wetenschap hebben van die benadeling, en de curator moet die wetenschap aantonen.
Een veehouder verkoopt zijn boerderij, maar krijgt deze ‘terug’ middels een erfpachtconstructie. Een half jaar later gaat de veehouder failliet. Was de verkoop van de boerderij en het vestigen van het erfpachtrecht ‘paulianeus’? Dat is het geval als de veehouder deze transacties alleen heeft gedaan om andere schuldeisers te benadelen. Op grond van de Faillissementswet kan de curator deze rechtshandelingen vernietigen. De rechtbank Overijssel moet beoordelen of dat in deze zaak kan.
Benadeling
De curator kan deze transactie alleen terugdraaien indien er sprake was van benadeling van schuldeisers, én dat de veehouder én de koper dit wisten of behoorden te weten. Duidelijk is dat er minder in de boedel zit dan zonder verkoop: de schuldeisers zijn benadeeld. Maar was er ook wetenschap van benadeling?
Twijfel zaaien
Als de curator een ‘vermoeden van wetenschap van benadeling’ heeft, kan de koper tegenbewijs leveren. Voldoende is dat twijfel wordt gezaaid over die wetenschap van benadeling. Dat laatste doet de koper. Hij toont overtuigend aan dat hij niet wist dat het slecht ging met de agrarische onderneming. Er was sprake van een marktconforme transactie en de koop was juist voordelig voor de veehouder, nu hij de koopsom kon gebruiken voor zijn bedrijfsvoering en de afbetaling van eventuele schulden. Van wetenschap van een dreigend faillissement was geen sprake.
Niet terugdraaien
Daarmee heeft, aldus de rechtbank, de koper het bewijsvermoeden voldoende ontkracht. Nu komt de stelplicht en de bewijslast over de wetenschap van benadeling weer bij de curator te liggen. En die geeft onvoldoende concrete feiten en omstandigheden op grond waarvan moet worden aangenomen dat zowel de veehouder als de koper bij het aangaan van de transactie wetenschap van benadeling had. Het verweer van de curator dat de transactie voor de koper een goede deal was, betekent nog niet dat deze koper met wetenschap van benadeling heeft gehandeld. De verkoop en de erfpachtconstructie kunnen niet worden teruggedraaid als de veehouder wist of behoorde te weten dat er een kans op benadeling van één of meer schuldeisers was, of dat er een verwachting was van een eventuele benadeling. Van wetenschap van benadeling is pas sprake indien, ten tijde van de verkoop, het faillissement en een tekort daarin met een redelijke mate van waarschijnlijkheid waren te voorzien. Nu deze wetenschap niet is komen vast te staan, kan de verkoop van de boerderij niet worden teruggedraaid.
ECLI:NL:RBOVE:2022:1320
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBOVE:2022:1320