Een gescheiden man en vrouw spreken af dat ze elkaar geen kinderalimentatie hoeven te betalen voor hun dochter. Maar zo’n afspraak is in strijd met de wet.
Een echtpaar heeft een minderjarige dochter. Als de echtscheiding wordt uitgesproken, bepaalt de rechter dat de man aan de vrouw een voorlopige bijdrage moet betalen voor de verzorging en opvoeding van het kind. Anderhalf jaar later ondertekenen de ex-partners het ouderschapsplan en het echtscheidingsconvenant. Daarin staat onder andere dat de ene ouder geen kinderalimentatie aan de andere ouder hoeft te betalen. De dagelijkse kosten van het kind komen voor rekening van de ouder bij wie het kind op dat moment verblijft. Extra kosten (voor kleding, school, telefoon en contributies voor de sportclub) betalen de ouders ieder voor de helft. De moeder is toch niet tevreden met deze regeling en vraagt de rechtbank Limburg om de vader te veroordelen om alsnog kinderalimentatie te betalen. De vader vindt dat de moeder niet-ontvankelijk moet worden verklaard, omdat er al afspraken zijn gemaakt over de kinderalimentatie.
Contractsvrijheid
De vrouw stelt dat de afspraak over de kosten van verzorging en opvoeding van het kind nietig is. Deze afspraak komt erop neer dat beide ouders afzien van het betalen van kinderalimentatie. Dat kan wettelijk niet. De rechtbank geeft de vrouw gelijk. In het Burgerlijk Wetboek staat dat ouders verplicht zijn naar draagkracht bij te dragen in de kosten van verzorging en opvoeding van hun minderjarige kinderen. De contractsvrijheid van ouders bij afspraken over kinderalimentatie wordt begrensd door de dwingendrechtelijke regel dat kinderalimentatie ten minste moet voldoen aan de wettelijke maatstaven. De rechter kan een bedrag aan kinderalimentatie opleggen en is daarbij niet gebonden aan wat ouders onderling over de kinderalimentatie zijn overeengekomen.
Nietig
Een afspraak is nietig als de inhoud of strekking in strijd is met de dwingendrechtelijke bepaling dat iedere ouder ten minste verplicht is naar draagkracht te voorzien in de kosten van verzorging en opvoeding van minderjarige kinderen. Ouders mogen wel ten gunste van de kinderen afwijken van de wettelijke maatstaven: kinderalimentatie moet immers ten minste aan die maatstaven voldoen. Ze mogen dus onderling afspreken dat ze meer aan kinderalimentatie betalen dan de rechter heeft vastgesteld, maar niet minder. Het is dus niet toegestaan afspraken te maken waarmee wordt afgezien van het betalen van kinderalimentatie die volgens de wet verschuldigd is.
Behoefte en draagkracht
De rechter berekent vervolgens de behoefte van het kind en de draagkracht van de ouders, op basis van hun netto besteedbare inkomen. De man moet, ondanks de afspraak met zijn ex-vrouw dat hij niks hoeft te betalen, toch maandelijks € 184 overmaken voor hun dochter. Dat is wat minder dan de vrouw vroeg, maar meer dan de man wilde betalen.